Kurs Przewodników Beskidzkich - Bytom 2007/2008

Pałac Laryszów (Muzeum Śląska Cieszyńskiego)
Lokalizacja: ul. Regera, boczna Rynku i Limanowskiego

Larischowie (Laryszowie) byli najbogatszą rodziną magnacką na Śląsku Cieszyńskim. Cieszyński pałac Larischów został
wzniesiony w 1794 roku na pozostałościach kilku zniszczonych pożarem kamienic i jest typowym przykładem pałacu
miejskiego, wkomponowanego w zwartą zabudowę, jakich wiele można spotkać chociażby w Krakowie. Jest to budowla
dwupiętrowa,zbudowana na planie litery C, z dziedzińcem pośrodku, zamkniętym murem parawanowym. Elewacja frontowa
od strony ulicy Regera jest utrzymana w wyważonym stylu Ludwika XVI. Sale pałacu łączą się tworząc amfiladę. W kilku z
nich zachowały się plafony, a w trzech salach ocalała kompletna, dosyć unikatowa polichromia z lat 1795-96, autorstwa
Józefa Mayera. Najbardziej reprezentacyjnym wnętrzem jest salon egipski we frontowym skrzydle pałacu. Na freskach
występuje powtarzający się motyw rotundy i wieży zamkowej. Wśród ornamentów występują symbole wolnomularskie i
stylizowane motywy antyczne. W narożach znajdują się zdobione piece zwieńczone rzeźbami Ateny i Diany. W tylnym
skrzydle pałacu znajduje się pomieszczenie dawnej stajni. Wnętrze ma kolisty kształt i wysokość dwóch kondygnacji. Na
centralnie umieszczonej kolumnie wspiera się kopulaste sklepienie z lunetami. Galeryjki umożliwiały oglądanie koni. W
promieniście rozmieszczonych wnękach znajdowały się kamienne żłoby. Przez jakiś czas pomieszczenie to mieściło zabytkowe
zbiory biblioteczne, obecnie funkcjonuje tam kawiarnia. Sąsiadujący z budynkiem park został założony na miejscu dawnej fosy
miejskiej. Jest on częścią większego niegdyś założenia parkowego rozciągającego się aż do skarpy nad Młynówką. Park
nazwano Parkiem Pokoju, jako że właśnie tu, w pałacowych ogrodach podpisany został w 1779 roku pokój kończący wojnę
Austrii i Prus o sukcesję bawarską. Zdarzenie to stanowi najważniejszy wkład Cieszyna w historię powszechną i jest często
wzmiankowane w kontekście historii austriacko-pruskich nieporozumień. Park został niedawno odnowiony, uroczyste
otwarcie miało miejsce na początku maja 2002 roku. Na tyłach pałacu powstało lapidarium, w którym znalazły się kamienne
rzeźby i detale oraz pomnik cesarza Józefa II, stojący niegdyś na placu Dominikańskim. Cztery kamienne portale z
nieistniejących kamienic znajdują się też na dziedzińcu muzeum.
Muzeum Śląska Cieszyńskiego założone zostało w roku 1802 przez ks. Leopolda Jana Szersznika, jednego z najwybitniejszych obywateli w dziejach miasta. Był on
wszechstronnie wykształconym humanistą, członkiem zakonu Jezuitów. Studiował w Ołomuńcu, Brnie i Pradze. Po likwidacji zakonu powrócił do rodzinnego
Cieszyna, aby podjąć pracę oświatową. Szersznik pozostawił po sobie dwa wielkie dzieła. Pierwsze to biblioteka, która w chwili jego śmierci w 1814 roku liczyła
12 tysięcy tomów i zawierała druki z XVIII, XVII i XVI wieku oraz kilka inkunabułów. Dziś jej spadkobiercą jest Książnica Cieszyńska. Drugie to muzeum, będące
po muzeum Izabeli Czartoryskiej w Puławach, najstarszą tego typu, publiczną placówką w Polsce. Po pierwszej wojnie światowej z chwilą przejęcia części miasta
przez władze polskie stanowisko kustosza Muzeum Miejskiego objął inż. Wiktor Karger. Wtedy też doszło do połączenia zbiorów miejskich i Polskiego
Towarzystwa Ludoznawczego. Siedzibą placówki został dawny pałac Larischów przy ówczesnej ulicy Demla (dziś Regera). Uroczystego otwarcia Muzeum w
nowej siedzibie dokonano 21 czerwca 1931 roku. II wojna światowa nie poczyniła wielkich strat w zakresie zbiorów jednak sam budynek zniszczony został przez
pożar, który wybuchł w kwietniu 1942 roku. Okres od 1945 roku to najpierw naprawa zniszczeń samego budynku a później porządkowanie zbiorów połączone z
rewindykacją zbiorów wywiezionych przez Niemców. W 1960 roku z zabytkowego księgozbioru muzealnego utworzono Oddział Zabytkowy Biblioteki Śląskiej. W
1983 ze względu na zły stan techniczny budynku zamknięto ekspozycję. Brak funduszy spowodował, że dopiero w 1991 roku przystąpiono do remontu budynku.
Muzeum posiada oddziały w Górkach Wielkich, Skoczowie i Wiśle. Wśród eksponatów znalazły się zbiory Generalnego Wikariatu w Cieszynie, Muzeum
Szkolnego Macierzy z Orłowej, część kolekcji Brunona Konczakowskiego i wiele innych tworzących najbogatsze zbiory muzealne na Śląsku Cieszyńskim.
Niedawno zakończył się trwający ponad 10 lat remont obiektu. W 2002 roku Muzeum obchodziło dwusetną rocznicę istnienia i ponownie otwarto go dla
zwiedzających. Bogate zbiory z różnych dziedzin i okresów historycznych sprawiają, że odwiedzenie MŚC jest praktycznie obowiązkowe.




PS. Artykuł znaleziony dawno, dawno temu, gdzieś w sieci...